Filosoferen met kinderen
Denken
Ik ben een denker. Ik vind ook veel dingen interessant, wil weten hoe iets werkt, in elkaar zit, en dan met name op het ‘psychologische’ vlak. Waarom zegt iemand iets, wat bedoelt hij/zij er precies mee, wat zit er achter. Waarom hebben mensen soms een voor mij bijzonder gedrag, wat drijft hen. Ik denk, dat dat ook maakt, waarom ik filosoferen zo leuk vind.
Workshop filosoferen
Ik ben onlangs naar een workshop filosoferen met kinderen geweest. Erg interessant en leerzaam. (Als je daar ook in geïnteresseerd bent: kijk op de site van Fabien van der Ham, de filosofiejuf.) Het is niet alleen interessant, het is ook heel leerzaam. Wat kinderen er allemaal van kunnen leren bespreek ik straks. Eerst over het filosoferen op zich.
Wat vind ik het mooie van filosoferen
Dan moet je eerst weten wat filosoferen eigenlijk is. Op www.encyclo.nl staat: diep nadenken over de wezenlijke vragen van het leven.
Karen Faber schrijft op de site van de vereniging voor filosofische praktijk, dat filosoferen o.a. betekent: kritisch veronderstellingen onderzoeken.
(Zie voor meer info over filosoferen met kinderen de site van de Filosofiejuf.)
In de workshop werd het als volgt omschreven: “je zoekt naar het algemene, wat voor iedereen geldt, universele antwoorden, deze overstijgen het persoonlijke, en je zoekt naar de waarheid, een filosofische waarheid.”
Geen discussie
Het is dus geen discussie, het gaat dus niet om ‘jouw gelijk’; het gaat er om te onderzoeken wat voor iedereen waar is, wat allemaal mogelijk is. Alle gedachten worden kritisch onderzocht. Je kunt bij voorbeeld vragen stellen als: ‘Geldt dit voor iedereen?’, ‘Zal dat in de toekomst ook nog zo zijn?’ ‘Kan het tegendeel waar zijn?’ ‘Wat zouden we daaruit kunnen afleiden?’
Het mooie aan filosoferen vind ik, dat het ruimte geeft. Er is namelijk geen goed of fout antwoord. Het is dus ook niet veroordelend. Het is onderzoekend. Je kunt er wijzer van worden. Je blijft alle mogelijkheden onderzoeken, op zoek naar de waarheid, die je misschien nooit echt vindt. Je stelt dus ook kritische vragen. Niet om iets of iemand af te branden, maar om verder te komen. Je onderzoekt gewoon alle mogelijkheden die er zijn, zelfs ‘gekke’ mogelijkheden.
De praktijk
Ik heb laatst met twee van mijn kleinkinderen zo’n filosofisch gesprek gevoerd aan de hand van verschillende vragen uit de ‘praatprikkels’ (zie de site van Fabien). Een van de vragen was: ‘Is een sleutel die op geen enkel slot past wel een sleutel?’ We hebben daar een zeer uitgebreid en interessant gesprek over gehad. En het liet zien, dat er veel meer ‘mogelijk’ is dan ik in eerste instantie had verwacht.
Dat is ook het leuke van met elkaar filosoferen. Een ander kan heel andere ideeën hebben dan jij. Ideeën waar jij misschien nooit aan zou denken. Ook al kom je misschien niet bij ‘het antwoord’, het laat in elk geval de betrekkelijkheid zien van onze gedachten en ideeën. Dat alleen al is de moeite waard.
Wat kinderen leren
Dat is dus ook wat kinderen kunnen leren door te filosoferen. Ze leren dat iemand anders heel anders kan denken dan zij. Ze leren respect te hebben voor andermans ideeën. Ze leren dat er veel meer kan dan ze eerst misschien denken. Ze leren te luisteren naar elkaar. Ze leren nadenken. Ze leren hun gedachten om te zetten in woorden. En kinderen vinden het vaak heel erg leuk. Er wordt naar hen geluisterd; geluisterd naar wat zij nou eigenlijk vinden.
Ik vind dat allemaal bijzonder waardevol. Het maakt hen sterker en zelfbewuster.
Welke voordelen van filosoferen zie jij misschien nog? Laat het weten in een reactie hier onder, dat zou ik erg leuk vinden.
Interessant blog, Inge. En een ontzettende leuke vraag van die sleutel. Ik stond er niet zo bij stil om zo´n vraag ook filosoferen te noemen. had met mijn kinderen ook wel zulk soort gesprekken. En ja, het is eigenlijk filosoferen met kinderen. het stukje onder ´Praktijk´ vond ik het leukste stukje. Misschien daar al meteen je blog mee beginnen?
Leuk Henk, dat je ook wel zulk soort gesprekken heb gehad met je kinderen. En ja, dat heet dus filosoferen 😉
Zo zie je, dat je sneller aan het filosoferen bent dan je misschien denkt.
En een goeie tip, om te beginnen met het stukje ‘praktijk’, dank je wel.
Je kunt, zeker met begeleiding door het stellen van de juiste vragen, filosoferen gebruiken voor het (gezamenlijk) oplossen van problemen of komen tot nieuwe ideeën.
Brainstormen,dus. 🙂
Inderdaad Renée, de juiste vragen stellen is heel belangrijk. Die zorgen er voor dat je verder denkt ‘dan je neus lang is’ 😉 . Brainstormen werkt inderdaad ook op die manier. Alle gedachten de ruimte geven. Dank je wel voor je waardevolle ‘bijdrage’.
Ik vind het ook een mooie manier om de fantasie van kinderen te stimuleren. Dat blijft nog wel eens achter met al die games en tv.
Mooi aanvulling Gina, dank je wel. Je laat inderdaad de radertjes op een andere manier draaien dan bij games en tv. Een beetje meer ruimte creëren in het denken geeft meer mogelijkheden.
Hey Inge
Met plezier heb ik deze blog gelezen. Je schrijft een paar mooie dingen. Wat me vooral ‘raakt’ is de zin waarin je vermeld dat kinderen het gevoel hebben in ‘filosofische gesprekken’ dat er naar ze geluisterd wordt. Heel belangrijk denk ik en juist een vaak vergeten aspect. Kinderen hebben hun eigen wijsheid en die mogen we niet onderschatten.
Ik ben eigenlijk wel benieuwd naar het antwoord van jouw kleinkinderen over de ‘sleutel’! 🙂
In ieder geval herken ik mezelf in jouw beschrijving van filosofisch denken. Ik wil ook graag de ‘waarom’ weten van veel in het leven. Wordt overigens niet altijd gewaardeerd door medemensen. En weet je wat ……, dat maakt me niet uit.
Liefs
Wat een hartverwarmende reactie Claire, dank je wel. Jouw nieuwsgierigheid naar de antwoorden over de sleutel deel je met anderen 😉 . En helaas moet ik je vertellen, dat ik daar niets van genoteerd heb. Ik weet wel, dat we het er een hele tijd over gehad hebben, met allerlei ideeën en zijweggetjes. We waren het niet ‘zomaar eens’, er kwamen verschillende opties langs. We hebben ook niet een eenduidig antwoord gevonden. Overal viel iets voor te zeggen. We hebben het bv. gehad over de vorm van de sleutel, en over de functie van de sleutel, en over als het slot er niet (meer) is. En wat, als het ‘een sleutel’ van papier is, zonder slot. Of gewoon een staafje, waar je iets mee open kunt maken. Nou, nu heb je hopelijk toch een beetje een indruk van het gesprek. Tip voor mij: ik ga het volgende keer eens opnemen.
En inderdaad, het waarom willen weten wordt niet altijd gewaardeerd. Dat zijn waarschijnlijk mensen die het filosoferen niet zo kunnen waarderen. Denk je niet 😉 ?