Weet je eigenlijk wel wat je ziet? Je zult vast denken ‘natuurlijk weet ik dat, ik zie toch wat ik zie?!’ Maar hoe zeker weet je dat? Hoe komt het dat de een soms iets anders ziet dan de ander? Ieder weet uit eigen ervaring dat je bijvoorbeeld dingen over het hoofd kunt zien. Dat is al een voorbeeld dat je niet altijd weet (bewust bent van) wat je ziet. Ook is bekend van getuigenverklaringen dat die niet altijd (vaak niet?) kloppen met de werkelijkheid (lees hier bijvoorbeeld over op deze site). Hoe betrouwbaar zijn jouw ogen (of jouw hersenen) eigenlijk?
Wat ‘wil’ je zien
Jouw ‘zien’ is o.a. afhankelijk van jouw referentiekader. Een voorbeeld: als je een nieuwe auto gekocht hebt zie je overal dezelfde auto rijden. Als je zwanger bent (of iemand in je omgeving) valt ineens op hoeveel vrouwen zwanger zijn. En zo heb je vast zelf ook wel voorbeelden uit je eigen leven. Waar je dus mee te maken hebt in je leven, daarop selecteer je wat je ziet.
Selectief
Je brein selecteert de prikkels die binnenkomen automatisch. Dat is maar goed ook. Je kunt nu eenmaal ook niet alles zien van wat er om je heen is, dan zou je overspoeld worden. Je ziet dus alleen wat je ‘wilt’ zien. Je brein vangt de prikkels op en maakt het tot een zinvol plaatje. En dit plaatje is afhankelijk van jouw ervaringen en denkbeelden (zogenoemde schema’s). Dit is prettig; je weet als het ware wat je kunt verwachten. De informatie die je krijgt is niet elke keer nieuw.
Referentiekader
Je brein selecteert dus ook op persoonlijke wijze. Daarom zie je ineens alle zwangere vrouwen lopen. Je hebt bepaalde ervaringen en denkwijzen. Je brein selecteert daarop. Je interpreteert het daarop op jouw manier. Daarom kun je – ook al zie je misschien hetzelfde als een ander – het anders interpreteren dan de ander. Dit maakt ook, dat je – als je iemand voor het eerst ontmoet – direct al een ‘beeld’ hebt van die persoon. Op zich handig, maar of het altijd klopt? (Helemaal onderaan dit blog nog een interessant filmpje er over.)
Valkuilen
Deze wijze van informatie ‘ordenen’ kent ook valkuilen. Er ontstaat namelijk ‘waarnemingsblindheid’. Dat houdt in: als dat wat je ziet niet voldoet aan dat wat je verwacht, dan wordt het niet opgemerkt. Het heeft te maken met waar je je aandacht op richt. Je richt je aandacht dus op dat wat je verwacht. We zijn dan blind voor de realiteit, omdat je het dus niet verwacht.
In dit filmpje van de Universiteit van Nederland (vooral vanaf 9:20) kun je horen hoe het werkt met je brein. Zeer interessant.
Er worden ook een paar optische illusies getoond. Je denkt te weten wat je ziet; maar is het echt zo? Hieronder zie je nog een optische illusie. Welke lijn is langer, de bovenste of de onderste?
Misschien weet je het antwoord al: ze zijn gelijke lang. En ook al weet je het, het is eigenlijk niet te zien. Je brein ‘wil er niet aan’.
Een andere valkuil is de ‘veranderingsblindheid’. Je neemt dan veranderingen niet waar omdat je het niet verwacht. Een leuk voorbeeld is het volgende filmpje.
En…..heeft het je verbaasd?
Denk niet te snel dat je het weet
Wees er van bewust, dat je brein je dus behoorlijk voor de gek kan houden. Dat is op zich niet erg, want het is in de dagelijkse praktijk heel handig. Maar wees er wel van bewust, dat het dus wel eens anders kan zijn dan je denkt. Misschien heb je iets over het hoofd gezien, misschien ben je bevooroordeeld door wat je hebt meegemaakt.
En dan nog een laatste filmpje om te laten zien, dat je niet altijd reëel ‘kijkt’, en te snel je oordeel klaar kunt hebben.
Ik hoop, dat je het leuk en interessant vond. Het boeit mij mateloos 😉
Heb jij voorbeelden van situaties, waarin je dacht dat je het wist, maar dat het anders bleek te zijn? Ik zou het graag willen weten.
Geef een reactie