Gevoelens en behoeften; het nut om ze te benoemen

Leestijd: 4 minuten

Afgelopen weekend hebben we weer een POWER-weekend gehad. Het was weer ontzettend gezellig en zeer leerzaam voor de kinderen. Waar we het onder anderen over gehad hebben is gevoelens en behoeften. Het is heel nuttig om ze te herkennen en te benoemen.

Waarom?

Wat levert het je op als je je gevoelens herkent? Neem bijvoorbeeld het gevoel boos. We hebben met elkaar diverse benamingen van boos ontdekt; van een heel klein beetje boos (geïrriteerd bijvoorbeeld) tot extreem boos (zoals agressief). Het was ontzettend leuk om daar met elkaar over na te denken. En er bleken veel meer benamingen te zijn dan je in eerste instantie zou denken. Duidelijk werd ook, dat die verschillende benamingen inhoudelijk vaak van elkaar verschillen. Je kunt bijvoorbeeld geïrriteerd zijn, zoals genoemd. Als dat echter te veel oploopt kan het uitmonden in woedend zijn of zelfs agressief. En hier zien we al de functie van het herkennen. Irritatie valt nog wel mee; daar hoeft een ander nog niet zo heel veel last van te hebben. Maar wordt iemand uiteindelijk agressief; berg je dan maar. Hier zie je, dat de boosheidsladder – zoals we die ook besproken hebben tijdens dit weekend – in werking treedt. Als je op tijd je gevoel van irritatie herkent (en erkent), dan kun je nog ingrijpen om het niet te laten uitmonden in agressie. (Lees ook mijn blog over boosheid.)

Wat nog meer?

 

Wat heeft het verder als voordeel om je gevoel te herkennen? Als je weet wat je voelt, kun je ook bedenken wat je nodig zou kunnen hebben. Als je je bijvoorbeeld verward voelt, heb je misschien duidelijkheid nodig. Daar kun je dan vervolgens voor zorgen of er om vragen. Probleem opgelost.

Nog meer voordelen

Wat ook heel positief uitwerkt, is je gevoel en de daaraan gekoppelde behoefte kenbaar te maken aan de ander. Dan kan de ander meer begrip voor jou opbrengen en je zelfs misschien wel helpen. Stel, dat je je gevoel van irritatie niet benoemt, wat kan er dan gebeuren? Je voelt je geïrriteerd. De situatie blijft doorgaan (want de ander weet het niet); je wordt steeds geïrriteerder, en uiteindelijk schreeuw je naar de ander (of wordt er misschien zelfs geschopt of geslagen), of je loopt boos weg. Die ander is zich nergens van bewust en voelt zich rot of wordt ook boos op jou. Zó jammer.

Hoe anders

Had je bijvoorbeeld gezegd: “Wil je alsjeblieft stoppen met dat getik, ik merk dat het me irriteert, en ik word er zenuwachtig van. Ik heb behoefte aan een beetje rust om mee heen”. Dan had die ander kunnen zeggen: “O, sorry, ik was het me niet bewust, ik zal ermee stoppen”. Probleem opgelost zonder boze gezichten.

In gesprek

In de afsluiting van het weekend mochten ouders en kinderen met elkaar in gesprek over uitspraken die zij geregeld over en weer deden, om te onderzoeken welk gevoel en welke behoefte daar achter ligt. Ook hebben we gezámenlijk besproken wat er achter bepaalde uitspraken kan zitten. We hadden bijvoorbeeld de uitspraak “Het is hier geen hotel!” Vast een bekende uitspraak voor veel ouders 😉 . Wat zit hier achter voor gevoel? Er kan een teleurgesteld gevoel achter zitten, en de behoefte die er achter zit kan bijvoorbeeld zijn behoefte aan ‘hulp’, maar ook ‘respect’ kan de behoefte zijn. Het kan dus zijn, dat er echt een behoefte is aan hulp of ondersteuning (een vader gaf aan dat de behoefte was ‘huishoudelijke hulp’ 😉 . Dat kan inderdaad de uiteindelijke uitkomst worden, maar dat hoeft niet.) Het kan ook alleen een behoefte zijn aan respect. Misschien is er helemaal niet zo veel behoefte aan hulp, maar is het al genoeg, dat er een beetje waardering is, en dankbaarheid.

Uitspraak van een kind

Als we naar een uitspraak van een kind kijken, bijvoorbeeld ‘Ik ben geen kleuter meer’, wat zal daar waarschijnlijk achter zitten voor gevoel? Waarschijnlijk ook een gevoel van teleurstelling. En waar is misschien behoefte aan? Ik denk aan autonomie. En als je als ouder echt luistert naar dit gevoel, en naar de behoefte die er achter kan zitten, dan kun je jezelf afvragen ‘Geef ik wel voldoende autonomie? Laat ik mijn kind genoeg zelf doen?’ (zie in dit verband ook mijn blog over ‘regels stellen’ en vrijheid voor een tiener)

In elk geval

Wat de behoefte er achter ook is, het wordt allemaal een stuk prettiger als we de ander laten weten hoe we ons voelen, en waar we behoefte aan hebben. (Als je meer wilt lezen over dit onderwerp, lees dan ook mijn blog over Geweldloos Communiceren.)

Als we elkaar laten weten wat we voelen, en als we echt luisteren naar elkaars behoeften, dan kunnen we elkaar beter begrijpen. Dat voorkomt, dat we in een woordenwisseling komen van:
Ouder: “Ruim je troep toch eens op!”
Kind: “Nou, hier ligt anders ook heel veel troep van jou!”
Ouder: “Daar heb jij niks mee nodig; ik wil dat jíj je troep opruimt.”
Kind: “Wat ben je toch een seikmoeder”.
Ouder: “Hou jij je grote mond eens, brutaal nest”.
Enzovoort, enzovoort.
Beter zou zijn:
“Ik zie, dat er heel veel spullen liggen van jou. Ik merk, dat ik daar onrustig van wordt. Ik wil graag, dat jij je eigen spullen naar je kamer brengt”.
Als zó een gesprek begint, is het einde waarschijnlijk een stuk plezieriger, en wordt er niet ‘met modder gegooid’.

Niet altijd

Natuurlijk kan het niet altijd vrede zijn. Iedereen is wel eens in een rotstemming of je bent gewoon heel erg moe. Je kunt niet altijd optimaal reageren. Maar als je jezelf deze manier van denken en spreken aanleert, kun je veel onenigheid voorkomen.

Ben jíj je bewust van je gevoelens en behoeften? En spreek jij ze uit naar je kind? Probeer eens, om je hier een hele dag op te focussen. Ik ben benieuwd, wat het je oplevert. Wil je me dat laten weten? Dat zou ik erg leuk vinden.