Hoe te luisteren naar kinderen
In mijn vorige blog gaf ik je 3 luistertips. Nog even op een rijtje: 
- zet je eigen gedachten en gevoelens aan de kant, en richt je op de ander
- geef terug wat je gehoord hebt
- oordeel niet
Deze tips zijn ook toepasbaar bij kinderen. Bij kinderen echter is het meestal een stuk lastiger. Je bent als ouder namelijk snel geneigd te denken, dat jij het allemaal wel weet. In elk geval …. beter dan je kind. Jij hebt tenslotte ervaring. Jij weet wat slim is en wat niet. En dat is natuurlijk ook vaak zo, maar daarmee loop je wel het gevaar, dat je niet echt naar je kind luistert. En dat heeft een negatief effect op je kind.
Wat zijn de valkuilen?
Ik zal wat voorbeelden geven, je zult je vast in meerdere herkennen.
- Adviseren. Je kind verveelt zicht. Jij hebt gelijk allerlei ‘goede’ ideeën. “Vraag of je vriendinnetje komt spelen. Ga tekenen. Kijk eens in je kamer wat je allemaal hebt aan speelgoed.” Of, bij oudere kinderen: ” Heb je je huiswerk al af?” “Kun je niet met iemand afspreken?” Ik wil wedden, dat je kind in de meeste gevallen zal zeggen: “Nee, geen zin in.”
- Afleiden/over iets anders praten. Je hebt helemaal geen zin in dat gezeur, en begint over iets anders. “Heb je trouwens wel gezien dat …….”
- Belachelijk maken/uitschelden. Je kind huilt, omdat het iets niet durft. “Ben jij nou een vent?” “Hou toch op met huilen, baby!”
- Vermanen/preken/moraliseren. “Je moet altijd respect hebben voor ouderen.” “Tja, je moet wel tegen je verlies kunnen.”
- Wegkijken/’niet aanwezig’ zijn. Je luistert eigenlijk niet echt naar je kind. Je kijkt je kind niet aan, en reageert met ‘vage’ geluiden; ‘mm’, ‘o, jaja’, of je reageert helemaal niet.
- Interpreteren/analyseren. “Je bent gewoon jaloers.” “Dat zeg je alleen maar om mij te irriteren.”
- Sussen. “Huil maar niet, het is niet jouw schuld.” “Trek het je niet aan, het is niet belangrijk.”
- Dreigen/waarschuwen. “Als je dat nog één keer weer doet kun je de kamer uit gaan.” “Ik waarschuw je, je krijgt er spijt van.”
- Bekritiseren. “Ik ken niemand die zo kinderachtig kan doen als jij.” “Dat is geen slimme opmerking.”
- Prijzen/het ermee eens zijn. “Je ziet er leuk uit.” “Ik geef je groot gelijk.”
Het effect
Als je nadenkt over wat voor effect dergelijke opmerkingen hebben op een kind, ontdek je, dat je meer boodschappen communiceert dan je in eerste instantie misschien denkt.
Als je kind huilt bij voorbeeld, en jij zegt ‘Stil maar, zo erg is het niet’, wat zeg je dan eigenlijk? Je communiceert o.a. dat je je kind niet serieus neemt. Je kind heeft ergens last van, maar jij zegt, dat het zo erg niet is. Bovendien moet het stil zijn; het mag zijn/haar gevoel niet uiten.
En het laatste voorbeeld hierboven (prijzen, het er mee eens zijn) lijkt zo positief. Ik vind deze zelf ook erg lastig. Waarom zou dat niet goed zijn? Je geeft het kind toch een compliment? Maar ook dit is niet altijd goed. Soms communiceer je daarmee, dat het kind niet goed is als het anders zou zijn. Bij ‘ik geef je groot gelijk’ bij voorbeeld durft het kind misschien niet meer zijn mening te veranderen, want dan heeft het dus geen gelijk meer. Zie wat betreft complimenten ook mijn eerder geschreven blog.
Dus ook bij kinderen is het allereerst belangrijk om goed te luisteren. Neem de tijd om echt te luisteren naar wat je kind zegt. En ga niet moraliseren, adviseren, interpreteren, belachelijk maken enz., maar zeg wat je gehoord hebt. Dan voelt een kind zich ook gehoord, en dat zal uitnodigen meer te vertellen. Zo leer je je kind steeds beter kennen, en kom je tot een beter contact en vertrouwen met je kind. Zo voorkom je, dat je kind zegt: ‘Ik vertel niks meer tegen mijn ouders; ze luisteren toch niet.’
Geen paniek
Ik wil je niet ontmoedigen met dit stuk. Ik wil je wel bewust maken. Ik ben er van overtuigd, dat er niet één ouder is die deze reacties niet geeft. En het is ook direct geen ramp. Het is bovendien zo, dat je dit niet altijd zo kunt toepassen. Er zijn situaties die vragen om een directe benadering, en waarbij je geen tijd hebt om echt en goed naar je kind te luisteren. Vertel je kind dat dan gewoon. Zeg, dat je geen tijd hebt om echt te luisteren. Als je eerlijk bent bereik je het meest. Maar weet je: hoe meer het je lukt om echt te luisteren, hoe beter je contact met je kind zal zijn. En eigenlijk is het heel simpel. Stel je voor dat tegen jou gezegd zou worden wat jij tegen je kind zegt: hoe zou jij dat vinden? Hoe zou jij je voelen? Het is voor een kind niet anders. Probeer je te verplaatsen in je kind, en reageer dan pas. Dat zal vast helpen. Heel veel succes.
Vraag: Wat vond jij vervelende dingen als die tegen je gezegd werden vroeger? Laat het hieronder weten.
Als kind vertelde ik enthousiast van alles aan mijn opa. Hij zei op alles:”Zal wel”. Soms zei ik: “echt waar hoor”. Ik had niet het gevoel dat hij echt luisterde en dat vond ik soms wel jammer, vooral als ik zelf erg enthousiast was.
Dat kan ik me goed voorstellen. Vooral inderdaad als je zelf enthousiast bent is het niet fijn, als daar niet op gereageerd wordt. Dat is ook wat ik in mijn vorige blog noemde: het is belangrijk het gevoel ’terug te geven’. Je opa had dus in zo’n geval iets kunnen zeggen in de trant van: ‘Ik zie, dat je enthousiast er over bent. Wat leuk voor je.’ Dan had je je gehoord gevoeld. Het is jammer, dat dat niet gebeurd is. Dat zijn gemiste kansen om een (betere) relatie op te bouwen.
Ik vond het erg als er tegen me werd gezegd dat ik moest stoppen met huilen. En er niet werd doorgevraagd over wat er nu werkelijk aan de hand was. Ik voelde me niet gezien.
Dat is inderdaad zo’n schrijnend voorbeeld van niet gezien en gehoord zijn. Er wordt ten eerste gecommuniceerd, dat je niet belangrijk bent (want er wordt niet naar je geluisterd), en bovendien mag je ook je gevoel niet laten zien. Zo leren kinderen om zichzelf niet belangrijk te vinden, en vooral niet te laten merken hoe ze zich voelen. Ik denk, dat vooral jongens zich ‘flink’ moesten houden. ‘Grote jongens huilen niet.’ Ik hoop, dat men steeds meer zal onderkennen dat het belangrijk is dat kinderen hun gevoel mogen uiten. Maar ik zie het nog steeds gebeuren dat – met name jongens – niet mogen huilen. Dank je wel, dat je dit met ons wilde delen.
Ik ben/was een erg rustig verlegen meisje toen ik jong was, momenteel nog steeds. Wanneer ik mij op mn gemak voelde en iets drukker was dan normaal op bijvoorbeeld een verjaardag, kreeg ik van mijn vader te horen of ik weer even aandacht nodig had.
Wat erg Chelsea! Als je je dan (eindelijk) iets meer durfde te laten gaan, werd dat dus in feite afgestraft. Ik zou me kunnen voorstellen, dat dat er voor gezorgd heeft dat je niet (meer) jezelf durft te zijn in zulke situaties; dat je je inhoudt (bewust of onbewust) als je de neiging hebt iets drukker te worden. Ik hoop voor je, dat je dit op tijd hebt doorzien, en dat je toch jezelf durft te zijn, ook als dat de iets drukkere versie is van jezelf. Dank je wel voor het delen.